Македонскиот центар за европско образование (МЦЕО) и Фондацијата Отворено општество – Македонија (ФООМ) подготвија компаративна анализа на извештаите на Европската комисија за напредокот на Република Македонија за периодот 2009-2012 година насловена како „Европски розови облачиња“.
Целата анализа со подеталната методологија се достапни тука (507).
Тринаесетти извештај од следењето на процесот на пристапување на Македонија во ЕУ.
Се радувам што нашиот извештај за трошењето на ИПА-средствата во Македонија насловен „Има пари ама…“ предизвика некаква реакција кај јавноста. Добро е што се уште има свесни граѓани кои се загрижени поради тоа што Владата со невидена леснотија ги задолжува идните поколенија, а не умее да ги искористи парите од ЕУ кои ги добиваме во форма на грантови односно средствата кои не мора да ги враќаме.
За жал, реакцијата од Владата е под секое ниво. Наместо да излезе со објаснување зошто Македонија не може благовремено да ја апсорбира европската помош, Владата реши да молчи (ама ова молчење не е од типот на „администрацијата молчи“). Сепак, вицепремиерката задолжена за евроинтеграции, Теута Арифи, се почувствува засегната и изјави дека, наводно, во регионот, Македонија била многу „солидна“ (што и да значи тоа) во однос на искористеноста на средствата и го наведе Таекс-инструментот како пример каде што сме биле први.
Згора на тоа, таа тврди дека слушала за разни изјави дека не се искористувале, но тоа воопшто не било вистина. Натаму продолжува таа, и вели дека „едноставно доколку ги зголемиме капацитетите наши како институции, како општество, како централна власт, но и како локална власт, јас мислам дека и таму е многу битно зајакнување на капацитетите, можеме да ја зголемиме искористеноста на фондирањето и на поддршката“. На промоцијата на француската билатерална помош не заборави да спомене дека се предвидени натамошни обуки и семинари и во втората половина од годинава и почетокот од 2013 година.
Оваа изјава на вицепремиерката Арифи е проблематична од повеќе причини. Прво, во однос на ТАЕКС-инструментот. Точно е дека Македонија е добра (а можеби дури и прва) во користењето на овој инструмент, но исто така е факт дека на ТАЕКС-от се трошат ситни пари. Колку да нема недоразбирање, станува збор за техничка помош за размена на информации и таа најчесто ја користат државните администрации, но и претставници од граѓанското општество во делот на акциите наречени „од луѓето за луѓето“.
Голем дел од активностите организирани преку ТАЕКС се сведуваат на регионални 2-3 дневни семинари и на студиски посети. Некои од покритичните оценувачи на македонското искуство со ТАЕКС сметаат дека со овој инструмент се развива таканаречениот „институционален туризам“ и дека нашата Влада масовно го користи за добро да ги награди истакнатите партиски дејци, вработените државни службеници испраќајќи ги на студиски посети и давајќи им двојни дневници (една дневница добиваат од ТАЕКС, а друга од централниот буџет на институцијата од каде што доаѓаат). Оттука, јавно го поставувам прашањето дали македонскиот успех во користењето на ТАЕКС-от е поради неговата полезност – што е неоспорно – или поради неговата податливост да биде (зло)употребуван од македонската Влада.
Второ, кога вицепремиерката зборува за зголемување на капацитетите на нашите институции, на општеството, на централната власт, но и на локалната власт за подобра искористеност на европските фондови, имам чувство дека, повторно, вината се префрла таму каде што ја нема. Со други зборови, во стилот на премиерот Груевски, Владата ја бидува, но што да прави кога сите други (општините, училиштата, синдикатите, фирмите, граѓанските организации, домовите за култура, професионалните здруженија, новинари, невработени, маргинализирани етнички групи, млади итн.) не ги бидува да ги повлечат средствата и да направат добри проекти.
Па колкупати досега сме го чуле ова? Не само од премиерот, туку и од министрите Јанакиевски, Ставрески, Сарачини… и сега од Теута Арифи! Па добро, бре, луѓе, како е возможно да имаме толку неспособни граѓани, а толку способна Влада? Не е ли ова директно признание дека немаме капацитети што се потврди и со нашата анализа „Има пари ама…“? Конечно, чија обврска е да ги развие капацитетите на сите претходно наведени групи?
Трето, во однос на градењето на капацитетите на централната власт за ИПА што вицепремиерката Арифи ќе ја обезбеди преку француската билатерална помош каде што биле предвидени обуки во втората половина од годинава и почетокот од 2013 година, би сакала да поставам едно прашање – дали вицепремиерката знае дека од 2014 почнува да се применува ИПА II односно новиот претпристапен инструмент што е во процес на дизајнирање сега. Ако знае, тогаш не е ли малку чудно допрва да се обучуваат државните службеници (повторно и само државните службеници, а не и некои од другите засегнати страни) за употребата на ИПА 2007-2013.
Што правела досега администрацијата? Но, бидејќи знам дека еден куп проекти од ИПА се занимаваат со градење на капацитетите на македонските институции (практично, целата I компонента), можеби треба да го преформулирам прашањето и да ја прашам вицепремиерката Арифи каде се резултатите од бесконечните обуки за користење на ИПА фондовите? Патем да споменам дека од ИПА-2007 беше спроведен проект за воспоставување на механизмот за ИПА-тренинзи вреден 1 милион евра (а не 50000 колку што вреди француската помош). Каде се резултатите од тие потрошени пари и зошто овој механизам не функционира денес? Ако ги побарате писмените белешки од МЦЕО во архивите на СЕП, ќе видите дека уште при програмирањето на средствата од ИПА-2007, тврдевме дека тоа ќе биде неуспешен проект. Не дека ние бевме визионери, туку од авион се гледаше она што не можеа да го видат тазе вработените партиски државни службеници.
И, конечно, во однос на изјавата дека не е вистина дека Македонија не ги искористува европските средства, само би сакала да потсетам дека нашиот извештај „Има пари ама…“ е преполн со бројки кои не ги измисливме ние, туку ги презедовме од евалуацијата на Европската комисија. Доколку вицепремиерката ( а и кој било друг) смета дека има проблеми со толкувањето на цифрите, тогаш можеме да развиеме дискусија во која би ги спротивставиле нашите аргументи и да видиме – еднаш засекогаш – дали македонската влада е кадарна да ги апсорбира европските пари, и ако не е, зошто не ја бидува?!
На крај, почитувана г-ѓа Арифи, би сакала да ви соопштам дека нашите предвидувања во извештајот се дека Македонија ќе изгуби многу пари на крајот на 2012 година токму заради сето погоре кажано. Сите недоветно испрограмирани проекти кои не се случуваа навреме, а беа „спасувани“ (да не речам покривани) од Мисијата на Европската комисија во Скопје, најверојатно ќе ги изгубиме во декември 2012 година. Интересно ќе биде – доколку се случи тоа – да се чуе што ќе кажете тогаш. Ќе имате ли доблест барем тогаш да признаете и да им се извините на граѓаните на Македонија поради (свесно) пропуштените можности? Декември не е далеку, ќе видиме!
http://a1on.mk/wordpress/archives/7310
Само што го завршив кварталниот извештај од следењето на процесот на пристапување на Македонија во ЕУ. Тема на истражувањето овојпат е фамозната ИПА и колку Македонија навистина умее да ги искористи средствата што ги има на располагање. Заклучокот е поразителен. Сепак, многу повеќе разочарува тоа што никој – повторно – нема да биде виновен за тоа и Владата и натаму ќе не убедува (и тоа успешно) дека работела 24/7.
Еве што вика математиката! Македонија има вкупно €620 милиони на располагање од ЕУ за периодот 2007-2013. Станува збор за неповратни средства, не за кредити! Средствата се поделени во пет компоненти (за градење институции, за прекугранична соработка, за регионален развој за развој на човечки ресурси и за развој на земјоделството). До крајот на 2011 година, Македонија има искористено само околу €90 милиони. Тоа по компоненти изгледа вака:
Кај I-компонента на ИПА, од вкупно €243 милиони, Македонија има целосно потрошено околу €48 милиони и во моментов троши дополнителни €20 милиони, односно само €68 милиони. Тоа се средствата испрограмирани за 2007 и 2008. Проектите што ќе се финансираат од 2009 и 2010 воопшто не се ни почнати. Да потсетам, кај европските средства не се применува „ребаланс на буџет“. Тоа практично значи дека парите што не се искористени се губат неповратно. До крајот на годинава, ако не се повлечат средствата за 2009 година, Македонија ќе изгуби околу €37 милиони. Заклучокот овде е многу јасен – ако нас ни требале 5 години за да потрошиме €68 милиони, тогаш е извесни дека на крајот на годинава Македонија ќе се збогува со значителен износ на неповратни средства.
Кај II-компонента за прекугранична соработка ситуацијата е уште полоша. Македонија има на располагање вкупно €32 милиони за прекугранична соработка за периодот 2007-2013. Овде се веќе изгубени средства од 2007 година во износ од €1,3 милиони. Заклучно со декември 2011 година, Македонија има целосно искористено неполни €2 милиони. Да напоменам дека се уште немаме добиено акредитација за таканареченото децентрализирано управување кај оваа компонента од Европската комисија што зборува за ограничениот капацитет на Владата која и по 6 години од постоењето на ИПА се уште го нема постигнато основното.
Кај III-компонента за регионален развој Македонија има на располагање околу €200 милиони. Од оваа компонента е предвидено да се финансираат фамозниот Коридор X (делницата Демир Капија – Смоквице) и пречистителната станица во Прилеп. Но, бидејќи не може ништо кај нас без проблеми, прекрстувањето на автопатот Е-75 во Александар Македонски имаше прилично висока цена. Тоа не чинеше €50 милиони од грчката помош (неповратна), и ни ја искомплицира и целата финансиска конструкција од каде што дел (€27 милиони) беше планиран од оваа компонента на ИПА. Самата финансиска конструкција се менуваше од ден во ден и така ако во 2009 година Владата тврдеше дека автопатот ќе не чини €250 милиони за изградба на 28 км, подоцна таа бројка порасна на €320 милиони (од кои €45 би дошле од ИПА како неповратни средства, €130 милиони како кредит од Еврропска инвестициска банка, €90 милиона кредит од Европска банка за обнова и развој и €55 милиони од Буџетот на РМ). За жал, дури и во вакви околности, градежните работи не се почнати. Досега, мал дел од средствата од оваа компонента (околу €12 милиони) се искористени за пречистителната станица во Прилеп, (што патем, исто така, се спроведува многу бавно).
Кај IV-компонента за развој на човечки ресурси, состојбата е следна. Македонија има на располагање вкупно €55 милиони за периодот 2007-2013. Засега, заклучно со јануари 2012 година, Македонија има целосно искористено само €3,46 милиони, а има склучено договори во вкупна вредност од €9,78 милиони. Вреди да се спомене дека оваа компонента е предвидено да се спроведува во форма на грант-шеми наменети за крајните корисници кои во случајов се: синдикатите, Агенцијата за вработување, млади, училиштата, особено средното стручно образовабние и образованието на возрасни, маргинализирани групи со проблеми при вработување како што се етнички жени, лица со пречки, Роми итн. За жал, админситрацијата на Македонија нема целосно спроведено ниту една грант-шема. Засега има еден неуспешен обид за реализација на грант-шема која се уште не е јасно дали воопшто ќе ја бидне. Имено, станува збор за грант-шемата за обезбедување помош на етнички жени при вработување, вредна €1,7 милиони. Повикот за доставување предлог-проекти беше објавен во јуни 2010 година и до ден денеска не се знае кои и кога (и дали воопшто) ќе добие некакви средства за да спроведе проект. Ако на македонската администрација и се потребни две години за да реализира едноставна грант-шема од €1,7 милиони, тогаш нејасно е како остатокот од парите (околу €40 милиона) ќе бидат спроведени благовремено за да не ги изгубиме?
Слична ситуација имаме и кај V-компонента со која толку многу се фалеше Владата, па дури се споредуваше со Хрватска. Македонија има на располагање €88 милиони за периодот 2007-2013 и учествува во само три мерки (инвестиции во земјоделски стопанства, преработка/маркетинг на земјоделски производи и диверзификација и развој на рурални економски активности). Досега се објавени 5 јавни конкурси и интерсот за конкурирање кај земјоделците постојано се намалува. Потпишани се вкупно 150 договори, но исплатени се само €1,5 милиони. И овде е извесно дека ќе се изгубат значително средства до крајот на годинава.
Не знам дали треба дополнителен коментар? Проблемот со ИПА датира уште од 2007 година кога Владата реши да ја смени администрацијата. Последиците од таа грешка ги гледаме сега. Мислам дека бројките зборуваат сами за себе. Тие се единствениот индикатор за капацитетот на Владата. Во случајов не станува збор само за реализација на европската агенда на Македонија, туку и за спроведување на реформите воопшто во државата.
Уште многу, многу интересно наоди има во нашиот квартален извештај „Има пари ама…“ што можете да го најдете на веб-страницата на Македонскиот центар за европско образование (mcet.org.mk). Ви препорачувам да го прочитате и можеби тогаш ќе се развие вистинска дискусија во Македонија за капацитетот на власта, на институциите и на сите други целни групи, вклучувајќи го и граѓанското општество.
Лидија Димова
http://a1on.mk/wordpress/archives/5208
Мора да признаам дека мојот престој во Молдова беше покорисен отколку што се надевав. Искуството од Македонија, за жал, ме научи со недоверба да гледам (и така да се однесувам) на сите иницијативи кои доаѓаат од централните власти во рамките на нешто што се нарекува „советодавна мисија“. Па, така, полна со сомнежи, заминав за Молдова.
На самиот почеток ме пречекаа невладините организации кои членуваат во една мрежа која се обидува да преговара со Владата при донесувањето на пристоен закон против дискриминацијата во Молдова. Впрочем, слично како и кај нас. Патем, да споменам дека Законот за заштита од дискриминација е дел од Акцискиот план што Молдова мора да го исполни за да добие визна либерализација од ЕУ. Значи, морковот е ем голем, ем сочен!
За жал, и овде како и кај нас, коалициската влада смета дека општеството се уште не е зрело за спроведување вистинска стратегија против дискриминацијата (како да ја слушав Лилјана Поповска), па коалиционите партнери се договараат, преговораат и смислуваат илјада и еден начин како да донесат закон по сечија мерка. Се изнаслушав глупости од типот „црквата не давала да биде спомената сексуалната ориентација“, дека наводно „законот за вработување содржел одредба според која оваа популација била заштитена при вработување и дека тоа е единственото нешто што Молдова морала да го гарантира“, дека збор „друго“ ја опфаќал и засегнатата популација, дека Ромите во Молдова биле сосема итегрирани во општеството и не морале да бидат споменати како посебна ранлива група итн.
За момент се запрашав дали јас воопшто отпатував од Скопје. Или тоа, или во Министерството за надворешни работи во Молдова мора да има некој ревносен ВМРО-овец од Македонија вработен како советник на министерот или на премиерот. И да бидам искрена, воопшто не ми се одеше на состоноци со Заменичката министер за надворешни работи, особено откако го дознав Соломонското решение на Владата – Законот да се викал Закон за еднакви шанси наместо Закон за заштита од дискриминација. Патем, Молдова има веќе Закон за еднакви можности меѓу мажите и жените.
И така следниот ден, со тешко срце, тргнав кон Министерството за надворешни работи на Молдова, потиштена и лута на себеси што се доведов во ситуација да морам по вторпат да го доживувам непријатното искуство на донесување на Закон за заштита од дискриминација кое многу наликува на македонското сценарио.
За среќа, се случи нешто сосема неочекувано. Средбата со Заменичката министерка за надворешни работи и нејзиниот тим беше вистинско освежување за мене. Не се сеќавам кога последен пат сум разговарала на темата европски интеграции со компетентни државни службеници и политички именувани лица. Овие луѓе се разликуваат од оние што досега ги среќавав по меѓународните конференции. Овие знаат што сакаат (да бидат дел од европската приказна) и се сосема свесни дека се впуштаат во една невозможна мисија (да бараат статус на потенцијална држава-кандидат за членство во ЕУ).
Според нив, Молдова е „слободна држава“ од неодамна, од 2009 година, откако се ослободиле од владеењето на комунистите. Секој добронамерен совет е добредојден… и Богами, умеат да слушаат! Подготвени се да работат колку што треба – а и повеќе отколку што треба – ако тоа ќе им ја приближи европската перспектива. Министерството е преполно со млади луѓе кои заинтересирано слушаат и компетентно разговараат за се што е можно и невозможно.
Заменичката, со извесна разочараност, информира дека Европската комисија советувала да не аплицираат за членство сега. И повторно сличности со Македонија! Се потсетив на 2002 и на 2003 година кога сите… ама баш СИТЕ… ја советуваа македонската влада да не аплицира за членство, бидејќи било прерано и наводно безбедносната ситуација во државата била чувствителна. Тогаш започна јавната дебата во државата за тоа дали треба да се аплицира за членство во ЕУ. Дебата траеше околу една година. Покрај меѓународната заедница, против се изјасни и тогашната опозиција (денешната Влада), а и голем број интелектуалци и универзитетски професори. Но, тогашната Влада реши сепак да аплицира, понесувајќи го товарот од евентуалната погрешна политичката одлука на свој грб со образложението дека „Македонија најдобро работи под притисок“!
Се покажа дека тогашната Влада имала право… Македонија одлично работи под притисок кога знае каде оди и кога има визија. Како да беше вчера се сеќавам на изготвувањето на првата Стратегија за европски интеграции кога над 300 луѓе бевме собрани во Метропол да ја го чешламе и подобриме нацрт-документот. Огромен број од луѓето таму беа припадници на ВМРО-ДПМНЕ… Едноставно, не беше важно од каде си, важно беше колку знаеш и дали можеш да придонесеш. Како никогаш досега се мобилизира целото општество и застана зад нешто во што искрено се веруваше – во подобра иднина на нашите деца!
Во тој период важеше правилото – колку повеќе работиш, толку повеќе расте твојата самодоверба. Отсекогаш сум верувала дека во рамките на поранешна Југославија, Македонија беше злоупотребена и на нејзина сметка другите републики цветаа. Добивањето статус на држава-кандидат во 2005 година го потврди моето чувство. Убедена бев дека дојдоа нашите 5 минути. Се променија силите, се сврте судбината. Ако во Југославија распоредот на силите беше: Словенија, Хрватска, Србија, Црна Гора, Македонија и последна Босна, сега веднаш по Словенија бевме ние… Македонците… три светлосни години пред Хрватска, а Црна Гора не постоеше како самостојна држава.
Денес, за жал, го доживувам болното будење! Се вративме таму од каде што макотрпно се трудевме да избегаме – на дното! Никогаш нема да му простам на Груевски што од нас направи непоправливи губитници кои никако да се одлепат од нула.
Нашиот премиер не може да разбере дека државата ја сочинуваме сите ние и дека реформскиот дух мора да се негува. Искрено му посакувам да оди и да ја посети Молдова… Верувам дека ќе научи нешто!
Лидија Димова
http://a1on.mk/wordpress/archives/2437
Тоа што дома се соочуваме со најголемите проблеми досега од владеењето на оваа влада – петкратното убиство, приeмот во НАТО на следниот Самит, реализацијата на Патоказот на ЕУ којшто очигледно сите не го разбираме исто, влошените меѓуетнички односи итн… очигледно не е доволно сериозна причина за премиерот Никола Груевски да го одложи патувањето во Кина и привлекувањето на странски директни инвестиции. Како тоа му изгледа на кинескиот премиер, не знам, но овде многу наликува на онаа народната „село гори, баба се чешла!“.
Премиерот уште еднаш ни покажа дека надежта последна умира. Не информира – оттаму далеку, од туѓина – дека енергетиката, инфраструктурата и можностите за инвестирање во технолошко-индустриска развојна зона каде Кинезите би граделе, ни помалку, ни повеќе, фабрики – биле во фокусот на средбата со кинескиот премиер Вен Џиабао. Згора на тоа, Груевски ни соопшти дека кинескиот премиер бил информиран дека, наводно, Македонија имала најдалеку отидено во однос на регулативата, но и во однос на условите на овие зони.
Не знам од каде кинескиот премиер се информира за состојбата во Македонија, но се ми се чини дека извори му се „Вечер“, „Сител“ и МТВ, бидејќи има делумно точни податоци, а многу повеќе погрешни. Факт е дека Македонија има најмногу постигнато во однос на условите во технолошко-индустриските развојни зони, но ситуацијата кај регулативата е малку поинаква од онаа која ја има премиерот, или која, наводно ја има премиерот на Кина.
Имено, ако ги отвориме Извештаите за напредокот на Македонија што ги подготвува Европската комисија секој октомври/ноември, ќе видиме дека Законот за технолошко-индустриски развојни зони се споменува во континуитет уште од 2008 година. Ако во 2008 година во делот посветен на Поглавје 8 (Политика на конкуренција) се зборува дека законот „треба да се измени со цел да се избегнат можни толкувања на примената на законот кои би биле спротивни на правилата за државна помош на ЕУ“, во 2010 година забележуваме дека Европската комисија го нотира истиот проблем, но сега во Поглавјето 29 (Царинска унија) при што укажува дека „некои одредбите од Законот не се усогласени со европското законодавство“. Во 2011 година, пак, Европската комисија го зборува истото, но овојпат во Поглавјето 16 (Даноци) каде споменува дека нема напредок кај директното оданочување, и дека „ослободувањето од персоналниот данок на доход на вработените во технолошко-индустриските развојни зони се зголемил од 5 на 10 години, додека воведувањето на данок на камата на вложени средства се одложило до 2013 година“. Се прашувам во кое поглавје годинава ќе читаме за неусогласеното законодавство во Извештајот за напредокот на Македонија?
Дали кинескиот премиер ќе го промени мислењето во однос на нашите постигнувања во делот на законодавството кога ќе сфати дека Македонија троши недозволива државна помош за повеќе работи, како на пример за градење на инфраструктура, за обезбедување недозволиви даночни олеснувања, за покривање на платите на дел од вработените во технолошките индустриски зони од државниот буџет итн. Ако утре, не дај Боже, почнеме да преговараме за членство во ЕУ, тогаш дали кинескиот премиер ќе биде подготвен да ги врати парите во Буџетот на Република Македонија, заедно со сите други фирми стационирани во зоните со кои толку многу се гордееме? Мерките кои имаат ефект на намалување на финансиските оптоварувања на одредени фирми се сметаат за државна помош. Во основа, државната помош има негативно влијание врз слободната конкуренција, па затоа во рамките на ЕУ таа може да се доделува само под строго определени услови (во кои не спаѓаат технолошките развојни зони).
Интересен е случајот на Airtel Movil, вториот мобилен телефонски оператор во Шпанија, кој се жалел пред Европската комисија во Брисел на дискриминаторската практика на Telefonica, тогашниот државен оператор. Имено, од Airtel Movil се барало да плати €510 милиони за да се стекне со право да работи на шпанскиот пазар, додека Telefonica смеела да ги дава услугите без воопшто да плати нешто. Тоа практично ја стави Telefonica во повластена положба поради што Европската комисија одлучи дека шпанската влада мора да им ги врати €510 милиони на Airtel Movil или да понуди еквивалентни корективни мерки со чија помош ќе може да се поврати рамнотежата меѓу двата шпански оператора.
Преведено во нашиот случај, тоа би значело дека економските оператори од технолошките индустриски развојни зони ќе треба да ги вратат парите во државниот буџет на Република Македонија во износ еднаков на создадената дисторзија на пазарот. Но, се разбира, тоа ќе се случи само доколку некогаш почнат преговорите за членство, а судејќи според повластиците што Владата им ги дава на фирмите во зоните, тоа нема да биде во следните 10 години!
Легитимно право на секоја влада е да спроведува економски развојни политики, впрочем затоа и добива мандат од граѓаните. Она што не е легитимно е да тврдите дека единствен проблем за почеток на преговорите со ЕУ е спорот со Грција, а да спроведувате политики кои од самиот почеток реално значат блокирање на преговорите од најмалку 10 години.
Лидија Димова
http://a1on.mk/wordpress/archives/634
Дојде Филе и си отиде! Ја пофали Владата… навистина, но истовремено ја затвори вратата за јавноста и ги информира нашите пратеници дека очекува резултати во сите пет области до октомври 2012 година (не до 2015 како што е предвидено во Патоказот на Владата).
За да нема дилеми – доколку Владата ги исполни утврдените барања, во октомври ќе добие нови! И тоа не значи дека Европската унија измислува нови услови, туку значи дека ние никако да го испорачаме она што треба! Ова се вика Пристапен дијалог на високо ниво со кој толку многу се гордееме. Е, па, на здравје!
Фамозниот Патоказ на Владата го донесе Филе порано во Македонија. Иако документот беше речиси готов – Филе дојде со нацрт-документ – тој никако да помине на Влада. Сите ние што очекувавме да го видиме Патоказот порано, набрзо сфативме дека Владата нема намера да го усвои, барем не онаков каков што Европската комисија очекува да биде донесен. Помина и крајот рок за негово донесување (средината на април), а од Патоказот ни абер, ни глас!
И откако Филе ја објави својата посета на Македонија за 7 мај наместо за крајот на месецот, одеднаш, на 3 мај, на веб-страницата на Секретаријатот за европски прашања се појави спорниот документ. Па зар ќе го пречекаме Филе
со празни раце?
За да нема нејаснотии, рацете му ги наполнивме на Филе, но со хартија, не и со содржина. Најголемиот дел од мерките предвидени во документот уште отсега се знае дека нема да се остварат, бидејќи за нив се потребни огромни средства. Ребалансот на буџетот, од друга страна, никаде не ги предвидува утврдените мерки. Таков е примерот со Ромската декада.
Верувале или не, во Патоказот на Владата, за Ромската декаде се предвидени околу 11 милиони евра?! Па откако постои Ромската декада толку многу пари не биле потрошени на неа?! Се разбира, ништо од тоа не е рефлектирано и во ребалансот на буџетот – освен нешто ситно за ромските медијатори. Очигледно дека Владата лаже, но прашање е дали лаже во Патоказот или лаже со ребалансот на буџетот. Како и да е, наскоро ќе откриеме во која грмушка лежи лагата!
Од гледна точка на квалитет, Патоказот е редок примерок на документ кој служи само за продавање магла. Маглата одлично се продава дома, но никако да ја извеземе во Брисел.
Така, во делот на слободата на изразувањето и професионалните стандарди на медиумите, Владата предвидува 2 мерки составени од по неколку акции. Имено, во делот на медиумите ќе се направеле измени на законодавството за клеветата, ќе се подобрела судската практика и ќе се зајакнеле професионалните стандарди преку „продолжување на дијалогот меѓу новинарите и Владата за декриминализација на клеветата, за правата од работен однос на новинарите и за утврдување на професионални стандарди за вршење на новинарската професија“.
Исто така ќе се консултирале експерти на Советот на Европа и ќе се спроведеле обуки за членот 10 од Европскиот суд за човекови права на судии откако претходно ќе се преведеле 22 такви пресуди. Чудно, но вистинито! Значи ли тоа дека досега Владата ама баш абер немала за судската практика од Стразбур? Или имала, ама воопшто не и било гајле? И како сето ова ќе ја подобри положбата на новинарите во Македонија? И тоа до октомври!
Следното за што зборува Патоказот е утврдување стандарди за професијата новинар. Страшно! Новинарите никако не смеат да си дозволат да поставуваат стандарди во својата професија со помош на Владата! Натаму, ќе се следело усогласувањето на радиодифузерите со членот 11 од Законот за радиодифузната дејност и ќе се направеле измени на законот (по којзнае кој пат) со кои ќе се допрецизирале обврските и одговорностите на Советот за радиодифузија.
Последно што ќе направела Владата за да имало потранспарентно трошење на буџетските средства на институциите, ќе ја разгледала можноста (разгледување на можност не е исто што и преземање мерки) во законските решенија да се предложела одредба со која доколку државните тела имале предвидено средства во сопствениот буџет за информирање и запознавање на јавноста со своите услуги или активности, тие да мора средствата да ги реализираат на недискриминаторен, објективен и транспарентен начин. И овде текстот станува фикција, а Патоказот влегува во жанрот новела.
Дали ќе биде нешто од ветувањата, ќе видиме. Септември, кога се затвора извештајот за напредокот на Република Македонија не е далеку. Фактот дека Европската комисија се заинтересира да направи дополнителен притисок врз Владата е добар чекор и штета ќе биде ако новинарите во Македонија не го искористат тоа за еднаш засекогаш да си го средат секторот.
Лидија Димова
http://a1on.mk/kolumni/lidija-dimova2.htm
Мојот настап во Европскиот парламент на 11 април 2012 година во Брисел отвори куп прашања во Македонија, како на пример: зошто бев јас повикана, а не некоја владина институција, кој ме „испратил“ мене, а не некој политичар или универзитетски професор, од каде сум ги нашла цифрите (со додавка „само мене познати“) итн.
Сепак, најголема манипулација беше тоа дека, наводно јас сум барала да се укинат ИПА-фондовите за Македонија. Да потсетам, Комисијата за надворешни работи на Европскиот парламент организираше јавна дебата за нацрт регулативата на ИПА II која треба да се применува во периодот 2014-2020.
Јас бев поканета да го изнесам македонското искуство од користењето на ИПА. Овде ќе се обидам да одговорам на некои од поставените прашања. Прво, јас воопшто не побарав од Европската унија да ги укине ИПА-фондовите за Македонија, пред се затоа што не сметам дека треба да се укине европската помош.
На прашањето зошто бев јас таму, можам да одговорам со четири непобитни факти – прво, јас сум Извршениот директор на организацијата која секои 3 месеци продуцира извештаи од следењето на процесот на евроинтеграциите на Македонија, второ, јас сум член на Комитетот за следење на ИПА за I-компонента за транзициска помош и градење институции, трето, Европскиот парламент има повеќегодишно искуство на успешна соработка со Македонскиот центар за европско образование и ги користи документите што организацијата ги изработува и четврто, Европскиот парламент соработува со голем број тинк-тенк организации и ја користи нивната експертиза
Зошто не беше поканет некој политичар или универзитетски професор, не знам, но сигурна сум дека покана доби македонското Собрание, како и сите парламенти од регионот, како и од Турција и од Исланд. Зошто никој не дојде од нашето Собрание е прашање за г-от Трајко Вељановски, а не за мене.
Цифрите што ги цитирам не се тајни и можат да се најдат на веб-страницата на Директоратот за проширување на Европската комисија, а произлегуваат од периодичната евалуација на ИПА која беше неодамна направена. Тоа дека другите не ги читаат извештаите и евалуацијата на Европската комисија не може да биде моја вина! Напротив, само покажува колку многу имав право.
Најжалосно од се е тоа што обајцата новинари-известувачи уште еднаш покажаа дека во Македонија е загрозена слободата на изразувањето. Известувачот на МИА, Марина Стојановска Тонева, иако не разбра ништо од моето излагање, реши да ја пласира дезинформацијата дека сум барала да се укинат ИПА-фондовите за Македонија, додека, пак, Бобан Нонковиќ, кој патем, воопшто не беше присутен во салата, раскажувал во прво лице, директно во емисијата на Јанко Илковски…
Повеќе од јасно е дека провладините мегафони имаа задача да го задушат секој обид за отворање каква било дебата за начинот на којшто Македонија ги користи европските средства. За жал, тоа им успеа. Никој не сака натаму да се дискутира за прашењата кои ги отворив во Европскиот парламент. Очигледно дека Владата нема намера да одговори зошто во рамките на I-компонента се уште се имплементираат проекти од ИПА 2007 и 2008, и зошто само 1,8% од средствата од ИПА 2009, и само 1,5% од ИПА 2010 се апсорбирани, или пак зошто македонските државни службеници не умеат да изготват прости проектни цели и задачи и мора за тоа да се користат скапи консултанти. Неодговорено ќе остане и прашањето зошто македонската владата не испрограмирала ниту едно евро за Поглавје 19 за вработување и социјална политика. Никој нема да побара објаснување од Владата зошто таа не сака да користи средствата од ИПА за да ги развие капацитетите на училиштата, синдикатите, ромските организации, општините, фармерите, малите и средните претпријатија итн. Никој нема да одговори зошто на Владата и се потребни две години за да администрира проста грант-шема од 1,6 милиони евра. Ќе објасни ли некој што мислела Владата кога правела твининг за Центарот за образование на возрасни, во вредност од 1,7 милиони евра знаејќи дека вкупниот годишен буџет на оваа институција е само 220,000 евра. Ќе објасни ли некој зошто основните документи не се преведени на македонски јазик, а се готови уште од 2007 година? Ќе одговори ли Владата зошто Македонија му дава 13,2 милиони долари на УНДП за спроведување на активни мерки за вработување кога имаме Агенцијата за вработување? Има ли воопшто објаснување зошто Македонија се уште нема Национален развоен план? Ќе му каже ли некој на премиерот дека ја ризикува целата акредитација од ЕУ со тоа што инсистира г-от Бахчовановски да биде главен ИПА-ревизор, бидејќи тој е партиски обоен и не е ревизор, туку правник. И уште илјада зошто ќе останат без одговори…
Немам никакви дилеми дека главната причини зошто започна оваа хајка против мене е тоа што се дрзнав да „и расипам“ на Владата да ја добие европската помош во форма на буџетска поддршка. Колку да нема дилеми – јас не сум против користењето на европската помош во форма на буџетска поддршка, туку сум против давањето буџетска поддршка на Владата на Груевски.
Лидија Димова
http://a1on.mk/kolumni/Kolumna%20Lidija%20Dimova%2001.htm
Во рамките на следењето на процесот на евроинтеграции Македонскиот центар за европско образование (МЦЕО) го следи и процесот на акредитација на Националната агенција за европски образовни програми и мобилност (Национална Агенција) одговорна за фондовите од ЕУ програмите „Младите во акција“ и „Доживотно учење“, кои за периодот 2007-2013 год. изнесуваат речиси 7 милијарди евра. Уште во својот Трет извештај за следењето на пристапувањето на Македонија кон ЕУ „МК@ЕУ Лисабон-Скопје-Атина“[1] пред точно две години, МЦЕО укажа на нетранспарентноста и непотизмот при доделувањето на првите пробни грантови од програмата „Младите во акција“.
Понатаму, во Четвртиот извештај „Прави ли Владата споменик од ЕУ“[2] се посочуваат целосната нетранспарентност и законското фаворизирање на определени НВО-а од страна на Националната агенција доделувајќи им законски статус во рамките на Управниот одбор на Националната Агенција. МЦЕО уште веднаш реагираше и ја повика Владата , согласно Законот за основање на Националната Агенција, но и согласно со преземените обврски кон ЕУ, да ги разреши виновниците и да ги казни со предвидените парични казни. Откривањето на скандалот значеше дека системот на заштита на финансиските интереси на ЕУ функционира и тоа немаше да доведе до никаква реакција од Комисијата, доколку беше соодветно санкциониран. Млаката реакција на Владата или поточно нејзиното одбивање да реагира го принудија Брисел да ги суспендира подготвителните мерки на оваа институција за самостојно располагање со ЕУ фондовите, наменети во прв ред за мобилност на студентите и наставниот кадар ширум ЕУ.
Смената на тогашниот директор на Агенцијата Бошко Нелкоски од нејасни причини се случи предоцна, дури шест месеци по овој скандал, а на негово место беше назначена Љубинка Андоновска. Г-ѓа Андоновска е избрана без објаснување дали го исполнува основниот услов за извршување на оваа функција, тригодишно искуство во менаџирање со програмите на заедницата.[3] Исто така, Андоновска е ќерка на поранешниот министер за финансии Трајко Славески и сопруга на актуелниот државен секретар во Секретаријатот за европски прашања Јован Андоновски. Овие факти раѓаат дополнителен сомнеж во начинот на избор на раководното лице на оваа одговорна институција. Дополнително, МЦЕО укажа на конкретните мерки кои треба да бидат преземени од страна на Националната агенција (т.е. транспарентност во процесот на одлучување и распределување на грантовите, навремено објавување на грантистите на официјалната веб-страница и јавно образложение на причините за пролонгирање на рокот за акредитација).[4]
Конечно, во Осмиот извештај „Преродбата ги јаде своите чеда“ МЦЕО упати конкретно барање до Министерството за образование и наука да воспостави ефикасен систем на контрола на функционирање на подготовките на Националната агенција во врска со акредитацијата.[5]
Од тука, не е изненадување тоа што Европската Комисија во овогодинешниот Извештај[6], се потврдува дека Националната агенција за програмите „Младите во акција“ и „Доживотно учење“ не го достигна нивото барано од страна на ЕУ и затоа подготвителните мерки и понатаму се суспендирани.[7] Ваквото срамно тапкање во место не е само уште еден во низата неуспеси забележани од ЕУ туку едноставно значи: 1. конкретни финансиски средства кои не можат да бидат искористени од учениците, студентите и наставниот кадар за нивна зголемена мобилност и 2. конкретни прокоцкани шанси за едукација и размена на искуства со колеги од ЕУ.
Зошто е сето горенаведено повторно актуелно? На 16.10.2011 ТВ Алфа повикувајќи се на извори во Министерството за образование и наука јави дека директорката на Националната агенција Љубинка Андоновска поднела оставка. Според оваа информација, како причина за оставката се наведува мислењето на довчерашната директорка Андоновска дека „ги исполнила условите да се одмрзнат европските пари за образование“ . На кој начин ги толкува фактите екс-директорката Андоновска и што од наведените извештаи може да го нарече „одмрзнување на европските пари за образование“ останува енигма за сите нас, а најмногу за оние студенти и професори кои и понатаму нема да можат да ги користат овие „одмрзнати“ фондови. Кога би сакале да бидеме малициозни би се запрашале дали можеби Андоновска не сака всушност да ни каже дека и во овој случај, ЕУ не сака да ги види реформите туку не критикува без усул и мера, вршејќи на тој начин притисок за промена на името?
Одговорност за во ветар фрлените пари без никакво постигнување, но и за поигрувањето со иднината на македонската младина, еден ден ќе треба да ја понесат и Андоновска и оној што ја именувал! Во меѓувреме, набрзина, без посебна процедура за в.д. директор на Националната Агенција е назначен досегашниот раководител на секторот за финансии Дарко Димитров. МЦЕО му посакува успешна работа и го повикува сериозно да ги сфати задачите кои стојат пред Агенцијата, за да не мора и тој набргу да ни тврди дека неговата мисија е завршена, парите сеуште да останат замрзнати, а студентите и професорите изолирани.
За илустрација, како треба да изгледа успешно исполнување на мисијата на ваква Национална агенција може да послужи агенцијата со иста надлежност во Хрватска. Само во 2011 година, оваа институција доделила 301 проект во вкупен износ од околу 4.400.000 евра, додека вредноста на проектите за сите години надминува 6.600.000 евра.[8] Хрватската Национална агенција е формирана во 2007 година, кога и македонската, а некои од нас многу добро се сеќаваат на самофалбите на највисоките функционери на Националната Агенција дека македонската е далеку понапред од хрватската Агенција!! Ако тоа навистина било така, како тогаш да го објасниме фактот дека во меѓувреме за нецели две и пол години, Хрватите не само што не претркаа во напредокот, туку добија и целосна акредитација на Агенцијата и конечно успеаа самостојно да менаџираат милионски суми евра? Дали и за ова назадување вината ќе ја бараме во Брисел?
[1] Стр. 60-61
[2] Стр. 85
[3]Со измените на Законот од 2011 година овој услов беше заменет со „познавање на програмите на заедницата со кои Националната Агенција раководи“.
[4] Стр. 86
[5] Стр. 176
[6] Извештај за напредокот на Македонија 2011
[7] Стр. 66
[8] http://www.mobilnost.hr/index.php?id=326
Денес Европската Комисија ги објави Извештаите за напредокот на државите од Западен Балкан за процесот на пристапување кон ЕУ за 2011 година. По тој повод Македонскиот центар за европско образование, накусо Ви ги пренесува клучните пораки за сите држави од Западен Балкан, со цел да ви помогне да го споредите успехот на овие држави во 2011 на патот кон членство во ЕУ.
Македонија
Европската Комисија ја задржува препораката за отворање на преговорите за членство. Европската перспектива претставуваше мотор на реформскиот процес во оваа држава. Сепак, со одолговлекувањето на проблемот со името, мотивацијата за реформи се намалува, па затоа многу мал прогрес е забележан во изминатава година. Клучните предизвици остануваат: независноста на судството, реформата на јавната администрација и борбата против корупцијата. Слободата на изразување останува сериозна грижа за Комисијата.
Затоа, од клучно значење е постигнување на напредок во решавањето на проблемот со името. Решението на овој проблем длабоко заостанува. Отворањето на претпристапните преговори ќе биде од корист не само на државата и регионот туку и на ЕУ во целина. Уште една година не смее да биде загубена.
Од вкупно 33 поглавја кои ги покриваат политиките на ЕУ според кои се следи напредокот на Република Македонија, Извештајот утврдува добар (или значаен) напредок во само осум од нив. Во десет поглавја е забележан напредок, додека во осум е забележан некаков напредок. Ограничен напредок, Европската Комисија согледала во шест поглавја важни за полноправно членство, а само во едно поглавје не е забележан никаков напредок.
Црна Гора
Црна Гора работеше напорно оваа година. Комисијата забележа вистински напредок и во следниве области: правосудни реформи, ревизија на изборниот закон, слобода на медиумите, анти-дискриминација и борба против корупцијата и организираниот криминал. Заради тоа, Комисијата денес препорачува почеток на преговорите со Црна Гора за нејзино членство во ЕУ.
Србија
Врз основа на напредокот постигнат во реформите, соработката со Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија и регионалното помирување, Комисијата препорачува на Србија да и’ се додели статусот „кандидат за членство во ЕУ“ притоа очекувајќи дека Србија ќе се реактивира во дијалогот со Косово и се движи забрзано кон спроведување на досега постигнатите договори во добра вера.
Понатаму, Комисијата препорачува отворање на претпристапните преговори штом Србија постигне допонителен напредок во остварување на единствениот клучен приоритет кој Комисијата го идентификува: натамошни чекори кон нормализација на односите со Косово во согласност со условите од процесот за стабилизација и придружување.
Хрватска
Денешниот пакет извештаи го содржи и поволното мислење на Комисијата за зачленувањето на Хрватска во ЕУ. Се очекува Европскиот Парламент да даде согласност за потпишувањето на Пристапниот Договор во декември 2011. Сепак, натамошен мониторинг од Комисијата, се’ до денот на зачленувањето, ќе продолжи во неколку клучни области како што се: правосудство, борбата против корупцијата, основните права во областа на правда, слобода и безбедност, вклучувајќи го управувањето со границите, како и во областа на политиките на конкуретноста.
Албанија
Албанија беше оценета како држава со незадоволителен напредок. Минатата година, беа идентификувани 12 клучни приоритети кои треба да бидат остварени пред наредната фаза од пристапувањето кон ЕУ. Сепак, напредокот беше попречен од продолжувањето на политичкиот ќор-сокак и парламентарен бојкот и покрај сите напори да се поддржи напредокот.
Постојат одредени позитивни сигнали дека политичките партии ќе го заживеат дијалогот. Ова е итно потребно заедно со задржување на задоволителен степен на соработка кој ќе овозможи напредок на патот кон ЕУ интеграциите.
Косово
На Косово, долготрајниот изборен процес ја забави реформската агенда. Сепак, новите институции се посветени на европската перспектива на ЕУ со основни заложби за реформи. Организираниот криминал и корупцијата остануваат главни предизвици. Косово треба да ја зајакне јавната администрација и реформата во судството. Комисијата предлага започнување на структуриран дијалог со Косово за владеењето на правото со цел да се решат горенаведените предизвици.
Босна и Херцеговина
Во Босна и Херцеговина, политичката и институционална блокада продолжува. Ова ја закочува работата на реформската агенда која треба да ја донесе државата поблиску до ЕУ. Формирање на влада на државно ниво е итно потребно за да го раководи процесот на реформи и уставни промени. За да напредува на патот кон ЕУ, државата треба да го измени уставот во согласност со пресудата на Европскиот суд за човекови права со цел да се елиминира етничката дискриминација поврзана со претставувањето во институциите и донесување на федерален закон за државна помош.
